Gdy świat wiruje… układ przedsionkowy u dzieci

Układ przedsionkowy to jeden z najważniejszych systemów zmysłowych w ciele człowieka oraz jeden z najwcześniej rozwijających się i dojrzewających systemów zmysłowych. Choć jego działanie jest niewidoczne, odgrywa ogromną rolę w codziennym funkcjonowaniu dziecka – wpływa na równowagę, koordynację, koncentrację, a nawet emocje i zachowanie. Układ przedsionkowy znajduje się w uchu wewnętrznym i już w trakcie życia płodowego osiąga dojrzałą formę. Już wtedy jest intensywnie ćwiczony, ponieważ w łonie matki dziecko nieustannie się rusza i zmienia pozycję. Jest on ściśle powiązany z innymi układami zmysłowymi, dlatego jego prawidłowe działanie ma kluczowe znaczenie dla rozwoju motorycznego i poznawczego dziecka.

Układ przedsionkowy odpowiada za:

• bezpieczeństwo grawitacyjne (źle interpretowane bodźce powodują irracjonalny strach przed ruchem, przebywaniem w wyższych pozycjach bądź oderwaniem nóg od podłoża)
• ruch i równowagę
• napięcie mięśniowe i postawę
• obustronną koordynację
• utrzymanie stałego pola widzenia w czasie ruchów głowy
• przetwarzanie słuchowo-językowe
• przetwarzanie wzrokowo-przestrzenne
• planowanie ruchu
• rozwój mowy

Zaburzenia w funkcjonowaniu układu przedsionkowego mogą objawiać się u dzieci w dwojaki sposób. Pierwszym z nich jest nadmierna wrażliwości na aktywność ruchową oraz brak chęci do uczestnictwa w zabawach i zajęciach ruchowych. Drugim sposobem wyrażania niedojrzałości układu przedsionkowego jest nieustająca chęć poszukiwania bodźców, które ten układ pobudzają.

Kiedy udać się do specjalisty?

Gdy Twoje dziecko:

• staje się nerwowe, w momencie gdy znajduje się nad ziemią
• boi się wysokości, jest nazbyt ostrożne
• reaguje nerwowo, nawet płaczem na zmiany ułożenia głowy, bądź przeciwnie uwielbia wirować, poszukuje szybkiego ruchu, jest w tym niepohamowane
• ma trudności w zabawie na placu zabaw, boi się bądź przeciwnie nie ma poczucia zagrożenia
• ma trudności w pokonywaniu schodów, bądź biega po nich nie zwracając uwagi na upadki
• wpada na obiekty, sprawia wrażenie jakby nie mogło obiektywnie ocenić odległości
• unika zabaw z nieprzewidywalnymi ruchami innych dzieci
• nie czuje się pewnie na otwartej przestrzeni
• masz wrażenie, że trudno mu utrzymać wzrok na poruszającym się przedmiocie
• przewraca się częściej niż rówieśnicy i nie asekuruje się przy upadkach
• z trudnością przychodzą mu zadania z wykorzystaniem obu rąk (cięcie nożyczkami, jazda na rowerze, sznurowanie butów), bądź używa tylko jednej ręki
• myli strony ciała (prawa, lewa oraz góra, dół)
• widzisz u niego trudności z płynnością  ruchów i rytmem
• wydaje się zdezorganizowane

Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko może mieć trudności z układem przedsionkowym:

• Skonsultuj się z fizjoterapeutą, terapeutą integracji sensorycznej
• Obserwuj dziecko – jakie aktywności sprawiają mu trudność lub wyraźnie ich unika.
• Wspieraj rozwój ruchowy dziecka – zapewnij mu dużo okazji do ruchu (bieganie, wspinanie, huśtanie, turlanie, zabawy na placu zabaw).
• Nie zmuszaj do aktywności, które wyraźnie go przerażają – wprowadzaj je stopniowo, z poczuciem bezpieczeństwa.

Photo by Andrew Lvov on Unsplash