Sprawność aparatu artykulacyjnego

Sprawne funkcjonowanie narządów artykulacyjnych – takich jak język, wargi, żuchwa czy podniebienie miękkie – odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu wyraźnej i poprawnej wymowy. Ćwiczenia usprawniające aparat mowy warto wprowadzać w formie zabawy, tak aby były dla dziecka atrakcyjne i motywujące. Ważne jest, aby nie wykonywać ich pod presją ani na siłę.

Najlepiej rozpoczynać od prostych zadań i stopniowo zwiększać ich trudność, co pozwala dziecku dostrzegać własne postępy i czerpać satysfakcję z ćwiczeń. Do podstawowych ćwiczeń należą m.in. posyłanie „całusków”, oblizywanie językiem warg bądź łuków zębowych przy szeroko otwartej jamie ustnej, „kląskanie” językiem, unoszenie języka za górne zęby (na wałek dziąsłowy), dotykanie czubkiem języka kącików ust czy nadymanie policzków, natomiast trudniejszym zadaniem może być uformowanie języka w tzw. „łyżeczkę”.

Ćwiczenia powinny być krótkie, ale wykonywane regularnie. Ich intensywność i częstotliwość należy dostosować do wieku, tempa rozwoju oraz indywidualnych możliwości dziecka. Dobrym rozwiązaniem jest wplatanie ich w codzienne aktywności, co sprawia, że stają się naturalnym elementem zabawy i nauki.

Przykładowe ćwiczenia usprawniające aparatu artykulacyjnego:

• naprzemienne dotykanie czubkiem języka kącików ust
• wysuwanie języka na brodę, tak aby widoczny był górny łuk zębowy, a następnie unoszenie czubka języka w stronę nosa
• wypychanie językiem policzka, przenoszenie języka na boki wewnątrz jamy ustnej
• ściągnięcie i wysunięcie warg, a następnie cmokanie
• odwodzenie, przenoszenie i przywodzenie dolnej szczęki przy zamkniętych wargach – ruchy żucia
• naprzemienne rozsuwanie złączonych warg do „uśmiechu” i wykonywanie „dzióbka”
• naprzemienne rozsuwanie warg do „uśmiechu”, tak aby widoczne były oba łuki zębowe i ułożenie warg w kształt „okienka”
• ułożenie języka w kształt „łyżeczki” przy szeroko otwartej jamie ustnej
• przyssanie języka do podniebienia
• unoszenie języka do wałka dziąsłowego (niewielkiej wypukłości za górnymi zębami)
• naprzemienne dotykanie czubkiem języka górnego łuku zębowego i wałka dziąsłowego przy szeroko otwartej jamie ustnej
• unoszenie języka kolejno do poszczególnych zębów („liczenie” zębów językiem)
• nabranie powietrza w policzki i utrzymanie go przez krótki czas w jamie ustnej („baloniki”)
• kląskanie
• parskanie